Thiết kế phòng X-quang nha khoa đạt chuẩn an toàn

Thiết kế phòng X-quang nha khoa đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng chẩn đoán và trải nghiệm của bệnh nhân. Một phòng X-quang được bố trí khoa học, an toàn và hiện đại không chỉ giúp bác sĩ thao tác hiệu quả mà còn đảm bảo tiêu chuẩn y tế nghiêm ngặt, tối ưu hóa công năng sử dụng cho phòng khám nha khoa.

1. Phòng chụp X-quang nha khoa là gì?

Phòng chụp X-quang nha khoa là khu vực chuyên dụng để thu nhận hình ảnh răng, xương hàm và các mô mềm xung quanh. Những hình ảnh này hỗ trợ nha sĩ đánh giá chính xác tình trạng răng miệng, từ đó đưa ra chẩn đoán và kế hoạch điều trị phù hợp.

Không gian trong phòng cần đủ để bác sĩ X-quang thao tác thuận tiện, đồng thời đảm bảo an toàn cho cả bệnh nhân và nhân viên y tế. Do phục vụ cho một quy trình cụ thể, diện tích phòng thường được tối giản nhằm tối ưu hóa diện tích sử dụng cho các khoa khác. Vì vậy, kiến trúc sư cần bố trí không gian một cách hiệu quả mà vẫn đảm bảo chất lượng chăm sóc và quy trình chuyên môn không bị ảnh hưởng.

2. Tiêu chuẩn xây dựng phòng X-quang

Phòng chụp X-quang nha khoa đạt chuẩn cần tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt về thiết kế, không gian, vật liệu xây dựng, trang thiết bị và các yếu tố an toàn. Các tiêu chí đánh giá bao gồm: diện tích và kích thước phòng, vật liệu sử dụng, hệ thống chiếu sáng, thông gió, trang thiết bị y tế, cũng như các biện pháp đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ.

Kích thước phòng X-quang tiêu chuẩn

Theo quy định của các tổ chức quốc tế, diện tích tối thiểu của phòng X-quang phải đạt 16 m², đồng thời phải phù hợp với mục đích sử dụng và đảm bảo an toàn bức xạ.

• Chiều cao trần phòng tối thiểu là 2,5 m để lắp đặt thiết bị và các phụ kiện cần thiết.
• Khoảng cách từ cửa ra vào đến bộ phát tia X cần đạt 2,5 – 3 m nhằm duy trì khoảng cách an toàn cho người sử dụng.
• Cửa phòng phải có kích thước không nhỏ hơn 0,9m x 2,0m để thuận tiện cho việc di chuyển các thiết bị lớn vào và ra khỏi phòng.

Kết cấu phòng chụp X-quang

Khu vực chụp X-quang trong khoa Chẩn đoán hình ảnh cần được xây dựng với kết cấu bền vững, sử dụng khung thép hoặc bê tông cốt thép để đảm bảo độ an toàn và ổn định. Tường được xây bằng gạch, kết hợp với vật liệu che phủ chuyên dụng nhằm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của phòng X-quang.

Chất lượng ánh sáng

Ánh sáng là yếu tố quan trọng hàng đầu trong thiết kế và thi công phòng X-Quang nha khoa, góp phần đảm bảo hiệu quả thao tác và chất lượng hình ảnh chẩn đoán. Phòng chụp cần được bố trí nguồn sáng trắng, ổn định, với độ rọi tối thiểu 300 lux, tương thích với hệ thống thiết bị X-Quang để mang lại hình ảnh rõ nét và chính xác.

Nền, sàn phòng chụp X-quang

Nền và sàn cần được thiết kế phẳng, không bậc, không chênh cốt hoặc ngưỡng cửa, sử dụng các vật liệu như gạch ceramic, granite, tấm vinyl hoặc sơn phủ đặc biệt. Bề mặt phải nhẵn, chống trơn trượt, chống thấm, chống tĩnh điện, chịu hóa chất và dễ dàng vệ sinh.

Đối với các phòng X-quang bố trí tại tầng trên, sàn phải được xử lý cách ly bức xạ để đảm bảo an toàn cho các khu vực bên dưới.

Tường phòng chụp X-quang

Tường cần được hoàn thiện bằng vật liệu bền chắc, trát hoặc sơn silicat chống thấm, đảm bảo bề mặt phẳng, mịn, thẩm mỹ và dễ vệ sinh.

Khu vực chiếu, chụp phải sử dụng vật liệu cản bức xạ như tấm chì hoặc ván chống tia X để đảm bảo an toàn.

Các hành lang, phòng có xe đẩy hoặc cáng cần lắp thanh chống va chạm cao 0,7–0,9 m tính từ sàn để bảo vệ tường.

Màu sắc tường của khoa Chẩn đoán hình ảnh nên đồng bộ với tổng thể thiết kế bệnh viện, tạo cảm giác chuyên nghiệp và hài hòa.

Trần phòng chụp X-quang

Trần phải phẳng, nhẵn, chống bám bụi, chống thấm và có khả năng cách nhiệt tốt.

• Được trang bị hệ thống chiếu sáng, điều hòa không khí, thiết bị PCCC và kỹ thuật điện theo đúng tiêu chuẩn an toàn y tế.
• Tại các tầng trên, trần phòng chụp cần được trát vữa barit hoặc phủ lớp chống bức xạ nhằm ngăn tia X lan truyền.

Hệ thống thông gió

Hệ thống thông gió đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ khí độc hại, giảm thiểu tác động của tia X và đảm bảo môi trường làm việc an toàn cho nhân viên cũng như khách hàng. Thiết kế hệ thống cần lắp đặt tại trần hoặc ngoài phòng, hoạt động êm ái, độ ồn thấp, nhằm tránh ảnh hưởng đến các khu vực chức năng khác trong cơ sở nha khoa.

Tiêu chuẩn về hệ thống thiết bị máy móc, máy chụp X-quang

Để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán cao và an toàn tuyệt đối, phòng X-Quang nha khoa cần được trang bị máy móc hiện đại và thiết bị kỹ thuật đạt chuẩn y tế.

• Máy X-Quang phải được lắp đặt chính xác, đảm bảo hiệu suất ổn định và độ chính xác tuyệt đối trong quá trình vận hành.
• Hệ thống kỹ thuật gồm thiết bị điện, chống sét, bảo vệ tia X, ngắt điện nhanh cần được thi công đúng tiêu chuẩn an toàn điện – bức xạ.
• Bàn chụp X-Quang nên có khả năng xoay linh hoạt, dễ vệ sinh, độ bền cao, tạo thuận tiện cho quá trình sử dụng.
• Phòng X-Quang phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về phòng cháy chữa cháy (PCCC), sử dụng vật liệu nội thất chống cháy, đồng thời được kiểm định và đánh giá nguy cơ cháy nổ định kỳ.

3. Các bước thi công phòng X-quang

Lập kế hoạch và thiết kế:

• Xác định nhu cầu sử dụng và chủng loại máy X-Quang phù hợp với quy mô phòng khám.
• Thiết kế mặt bằng, bố cục phòng theo đúng tiêu chuẩn an toàn bức xạ và quy định y tế.
• Thực hiện hồ sơ xin cấp phép xây dựng và các giấy phép chuyên ngành liên quan trước khi thi công.

Chuẩn bị mặt bằng:

• Thi công phòng X-Quang theo bản thiết kế đã được phê duyệt, đảm bảo kết cấu bền vững và bố trí hợp lý.
• Lắp đặt hệ thống điện, nước, điều hòa, thông gió đúng kỹ thuật, đảm bảo vận hành an toàn.
• Lựa chọn và hoàn thiện vật liệu xây dựng đạt chuẩn, có khả năng chống bức xạ, chống thấm và cách âm tốt.

Lắp đặt máy X-quang:

• Lắp đặt máy X-Quang đúng quy trình và hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Kiểm tra, hiệu chỉnh và vận hành thử để đảm bảo thiết bị hoạt động chính xác, ổn định và an toàn tuyệt đối trước khi đưa vào sử dụng.

Chạy thử và nghiệm thu:

• Chạy thử máy X-quang để đảm bảo máy móc hoạt động ổn định và hiệu quả.
• Nghiệm thu công trình và đưa vào sử dụng

4. Yêu cầu an toàn khi thi công phòng X-quang

Diện tích và kích thước phòng:

• Phòng đặt máy X-Quang phải có diện tích tối thiểu 25 m², trong đó chiều rộng không nhỏ hơn 4,5 m và chiều cao trên 3 m đối với máy X-Quang thông thường.
• Với các thiết bị chuyên dụng như máy chụp nhũ ảnh, X-Quang răng hoặc CT scanner, cần tuân thủ kích thước tiêu chuẩn quy định trong Phụ lục A.
• Trường hợp sử dụng máy X-Quang thế hệ mới có thiết kế phòng riêng nhỏ hơn tiêu chuẩn, việc thi công phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Kết cấu và khả năng chống bức xạ:

• Khi thiết kế, cần tính toán độ dày tường, trần, sàn và cửa dựa trên điện thế, cường độ dòng điện, thời gian sử dụng máy và hệ số chiếm dụng không gian bên ngoài để xác định mức chống bức xạ phù hợp.
• Các khu vực tiếp giáp giữa tường, cửa hoặc giữa các bức tường phải được xử lý đảm bảo mức rò rỉ bức xạ ra ngoài không vượt quá 1 mSv/năm (không bao gồm phông bức xạ tự nhiên).
• Đối với tường phòng X-Quang có lối đi bên ngoài, liều bức xạ cho phép trong một năm cũng không được vượt quá 1 mSv/năm.

Cửa sổ và thông gió:

Mép dưới của cửa sổ hoặc cửa thông gió (không có che chắn bức xạ) phải được bố trí cao tối thiểu 2m so với sàn khu vực có người qua lại bên ngoài phòng.

Cảnh báo an toàn bức xạ:

• Phía ngoài cửa ra vào phòng X-Quang phải lắp đặt đèn hiệu và biển cảnh báo bức xạ ở ngang tầm mắt.
• Đèn hiệu phải luôn sáng trong suốt thời gian máy X-Quang hoạt động để cảnh báo có tia bức xạ.

Yêu cầu khi lắp đặt máy X-Quang:

• Hướng phát tia X không được chiếu về phía cửa ra vào hoặc khu vực có người qua lại thường xuyên.
• Cần bố trí tấm chắn bảo vệ tầm nhìn, đảm bảo an toàn cho nhân viên vận hành và người xung quanh.
• Tấm chắn phải có chiều cao tối thiểu 2 m, rộng ít nhất 90 cm và độ dày tương đương 1,5 mm chì để ngăn ngừa tia X rò rỉ hiệu quả.

Vận hành máy X-Quang:

Trong trường hợp phòng được bố trí 2 máy X-Quang, chỉ được phép vận hành 1 máy tại một thời điểm để đảm bảo an toàn bức xạ và tránh ảnh hưởng lẫn nhau giữa các thiết bị.

Bàn điều khiển máy X-Quang:

• Vị trí bàn điều khiển được bố trí bên trong hoặc bên ngoài phòng X-Quang tùy thuộc vào đặc điểm kỹ thuật của từng loại máy.
• Khu vực điều khiển phải được bảo vệ bằng kính chì để người vận hành có thể quan sát bệnh nhân trong quá trình chụp, đồng thời đảm bảo liều bức xạ tại vị trí bàn điều khiển không vượt quá 20 mSv/năm (tương đương 10 mSv/giờ), không bao gồm phông bức xạ tự nhiên.

Phòng xử lý phim (phòng tối):

• Phòng xử lý phim phải tách biệt hoàn toàn với phòng chụp X-Quang nhằm tránh ảnh hưởng bởi tia bức xạ.
• Liều bức xạ trong khu vực này không được làm ảnh hưởng đến quá trình xử lý phim và phải đảm bảo các phim chưa tráng không bị chiếu quá liều 10 mGy/tuần (1,13 mR/tuần).
• Cửa ra vào phòng xử lý phim phải được bố trí sao cho không bị chiếu trực tiếp bởi tia X.
• Hộp chuyển cassette đặt trong phòng X-Quang phải được bọc vật liệu chống tia có độ dày tương đương 2 mm chì.

Phòng làm việc của nhân viên bức xạ:

• Phòng làm việc của kỹ thuật viên và nhân viên bức xạ cần tách biệt với phòng máy X-Quang để hạn chế tối đa phơi nhiễm tia.
• Mức liều bức xạ tại mọi điểm trong phòng không được vượt quá 1 mSv/năm (không kể phông bức xạ tự nhiên).

5. Đơn vị cung cấp giải pháp nha khoa trọn gói

F.Interior cam kết mang đến giải pháp thiết kế tối ưu, đáp ứng toàn bộ tiêu chuẩn y tế đồng thời tạo dựng không gian phòng khám hiện đại, thẩm mỹ và chuyên nghiệp.

Với đội ngũ kiến trúc sư giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu về lĩnh vực thiết kế nội thất nha khoa và quy chuẩn Bộ Y tế, chúng tôi đảm bảo mỗi dự án đều tối ưu công năng, nâng cao hiệu suất làm việc và cải thiện trải nghiệm khách hàng.

F.Interior chú trọng lựa chọn vật liệu chất lượng cao, bố trí khoa học và thể hiện phong cách sáng tạo, giúp không gian vừa thoải mái, thu hút, vừa tạo dấu ấn thương hiệu riêng biệt cho phòng khám.

Đặc biệt, chúng tôi luôn đề cao giải pháp tiết kiệm chi phí, nhưng vẫn đảm bảo độ bền, tính thẩm mỹ và hiệu quả đầu tư tối đa, mang đến cho chủ đầu tư một thiết kế phòng khám nha khoa hoàn thiện, chuyên nghiệp và hợp xu hướng.

Một trong những dự án phòng khám nha khoa điển hình của F.Interior là Nha khoa LAVA 3M. Dự án là sự kết hợp giữa tinh thần cổ điển được làm mới, vật liệu chọn lọc và giải pháp cải tạo thông minh nhằm mang đến một không gian nha khoa không chỉ chuyên nghiệp, hiện đại mà còn toát lên vẻ sang trọng, bền vững theo thời gian, tạo cảm giác tin cậy và thoải mái tối đa cho khách hàng.

6. Lưu ý khi thi công phòng X-quang nha khoa

Đảm bảo an toàn bức xạ:

• Đây là yếu tố tiên quyết trong thiết kế và thi công phòng X-Quang, nhằm bảo vệ sức khỏe của nhân viên y tế, bệnh nhân và những người xung quanh.
• Sử dụng vật liệu chống bức xạ cho tường, trần, sàn (như tấm chì, vữa barit).
• Lắp đặt cửa và kính chì chuyên dụng để ngăn tia X phát tán ra ngoài.
• Trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân như áo chì, găng tay chì, kính bảo vệ.
• Kiểm định và đo liều bức xạ định kỳ, đảm bảo mức độ phơi nhiễm trong giới hạn an toàn theo quy định.

Đảm bảo chất lượng hình ảnh X-Quang:

Chất lượng hình ảnh là yếu tố quyết định đến hiệu quả chẩn đoán. Do đó, cần đảm bảo:

• Lắp đặt máy X-Quang đúng kỹ thuật, phù hợp với công năng sử dụng.
• Sử dụng phụ kiện và phim/thiết bị thu ảnh kỹ thuật số chất lượng cao.
• Tuân thủ quy trình chụp và bảo trì máy định kỳ để đảm bảo hình ảnh rõ nét, chính xác.

Tối ưu hiệu quả sử dụng:

Phòng X-Quang cần được thiết kế khoa học, thuận tiện và tiết kiệm chi phí vận hành.

• Bố trí không gian hợp lý, đảm bảo luồng di chuyển và quy trình làm việc liền mạch.
• Lựa chọn vật liệu thi công phù hợp, dễ vệ sinh, bền bỉ và chống nhiễm khuẩn.
• Hệ thống điện, nước, thông gió, điều hòa phải hoạt động ổn định, tiết kiệm năng lượng và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của thiết bị.

Các yêu cầu kỹ thuật bổ trợ khác:

• Hệ thống thông gió – điều hòa: đảm bảo duy trì nhiệt độ, độ ẩm và chất lượng không khí trong phòng ở mức ổn định.
• Hệ thống điện: thiết kế riêng biệt, có tiếp đất và thiết bị chống giật, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho máy X-Quang.
• Hệ thống PCCC: trang bị báo cháy, chữa cháy tự động, sử dụng vật liệu chống cháy lan, bảo đảm an toàn cho toàn bộ khu vực.

7. Những mẫu thiết kế phòng X-quang nha khoa

Để có thêm ý tưởng khi thiết kế phòng X – quang, bạn có thể tham khảo những mẫu thiết kế dưới đây:

Việc lựa chọn giải pháp thiết kế phòng X-quang nha khoa chuyên nghiệp sẽ giúp phòng khám của bạn vừa đạt tiêu chuẩn an toàn, vừa mang đến không gian hiện đại, tiện nghi. Đầu tư vào thiết kế chuẩn xác chính là bước quan trọng để nâng cao hiệu quả chẩn đoán, thu hút khách hàng và xây dựng uy tín lâu dài cho phòng khám.

Nguyễn Thế Hùng

Là một CEO tại F.Interior Design & Construction, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xây dựng và thiết kế nội thất, Nguyễn Thế Hùng mong muốn kiến tạo và mang đến không gian sống, trải nghiệm đẳng cấp, tinh tế đến với quý khách hàng.​